Het CPB heeft weer cijfers naar buiten gebracht, over de economie en de potentiële crisis waar we tegenaan kijken. Ook het gebrek aan buffers werd weer benoemd. Vooral die van de ZZP’er. Al sinds het begin van de coronacrisis speel ik met het idee om hier eens wat over te schrijven. Ik was zelf namelijk een paar jaar geleden nog zo’n ZZB’er: Zelfstandige Zonder Buffer.
Het hangt er natuurlijk vanaf in welke kringen je verkeerd, maar de reacties die ik veel zie op dat soort stukken maken me een beetje verdrietig. Hoe er dan gepraat wordt over ZZP’ers en anderen die geen spaargeld hebben. Denigrerend, uit de hoogte en eigenlijk vrijwel altijd veroordelend. Of het nou ligt aan te lage tarieven, te hoge uitgaven, een algeheel gebrek aan financieel inzicht of heel andere problemen – het is dom en onverantwoordelijk en vooral ook ‘eigen schuld, dikke bult’.
Nu ben ik groot voorstander van je eigen verantwoordelijkheid nemen. Je moet zelf iets van het leven maken, ook als het op je werk en inkomen aankomt. Maar jeetje, een beetje vriendelijkheid en welwillendheid misstaat de mens niet. Een beetje begrip voor het feit dat de meeste mensen die in zo’n situatie zitten, die niet bewust kiezen. Dat sommigen niet beter weten, anderen niet beter kunnen.
Als je zelf in de bevoorrechte positie zit dat je je geen zorgen hoeft te maken om geld, dat je alles op orde hebt, dan kun je wat mij betreft twee dingen doen: Je kunt je mond houden en genieten van wat je hebt. Of je kunt je mond open doen en anderen proberen te helpen, te stimuleren hun zaken op orde te krijgen. Alle andere opties maken de wereld niet leuker of beter volgens mij, dus waarom zou je? Jezelf op de borst kloppen en een ander belachelijk maken, daar heeft niemand wat aan 🙂
Het ondernemersgen
Ik wilde eigenlijk een baan in loondienst na mijn afstuderen. Om ervaring op te doen, om een beter beeld te krijgen van mijn sterke en minder sterke kanten, om collega’s om me heen te hebben om van te leren, om zekerheid te hebben. De banen in loondienst wilden mij alleen nog niet. Toevallig kon ik wel via-via een klus doen als PA – moest ik me alleen nog even bij de KVK inschrijven. Een ZZP’er was geboren.
Een van de dingen die in mijn optiek ontzettend belangrijk zijn om het als ZZP’er te redden is het hebben van de juiste motivatie. ‘Ik kan geen baan vinden’ is dat (meestal) niet. Ik was min of meer noodgedwongen ZZP’er en zeker niet de enige die dat liever niet wilde.
Los van de juiste drijfveren mistte ik ook een stuk ervaring, kennis en kunde, en een goed gedefinieerde (en verkoopbare) dienst om aan te bieden. Ik was vooral jong, probeerde open te staan voor wat er aan kwam waaien en hield mijn hoofd zo goed en zo kwaad als het ging boven water. Kort gezegd: ik deed maar wat.
Toen ik elf was wilde ik al een eigen onderneming starten (tot contact met de KVK over hoe je dat dan kan registreren aan toe), maar ook toen al had ik geen idee van wat ik dan precies wilde doen. Dat was 14 jaar later niet anders en bovendien wilde ik het toen dus niet. Nou, succes aan iedereen die vanuit dat startpunt een fatsoenlijke boterham wil verdienen.
Bijlenen van mijn creditcard
Om een beeld te geven van mijn financiële situatie gedurende de eerste anderhalf jaar als ZZP’er (exacte cijfers heb ik niet, want toen hield ik mijn financiën nog niet zo bij): het dieptepunt was maanden lang steeds een paar honderd euro van mijn creditcard opnemen, om dat op mijn lopende rekening te storten. Op die manier kon ik in ieder geval mijn kamer en de boodschappen betalen. Aan het einde van de maand werd de roodstand van mijn creditcard weer afgeschreven en begon het verhaal opnieuw.
Mijn vaste lasten en boodschappengeld zullen toen bij elkaar rond de €800 zijn geweest. Er kwam minder dan dat binnen. En dat was inclusief bijbaantje voor een of twee dagen. Mijn uurtarief lag toen ik begon op €20 incl. BTW. (Misschien moet ik eens een blog gaan schrijven over hoe ik mijn inkomen in vier jaar tijd vervijfvoudigd heb? Spoiler: als je maar laag genoeg begint kan alles!)
Ik kan het nu niet zo goed meer terughalen maar wat was ik toen ontzettend ongelukkig. Ik had toen zoveel stress. Door geld, door het gevoel dat ik continu faalde, door het idee dat ik nergens heen ging en niets van mijn leven maakte, door telkens weer afwijzingen van de banen waarvoor ik solliciteerde. Ik kan het echt niemand aanraden. En ongelukkig zijn is natuurlijk nog iets wat niet helpt bij acquisitie en marketing en meer van dat soort leuke ondernemerszaken 😉
Een buffer?
Geld is moeilijk. Daar blijf ik bij. Nu nog worstel ik regelmatig met wat ik wel en niet wil, en wat wel of niet verstandig is. Ik heb op school nooit wat geleerd over verstandig met geld omgaan, persoonlijke financiën en hoe je die bijhoudt en onder controle houdt. Van huis uit heb ik niet meegekregen dat je moet sparen, om altijd wat achter de hand te hebben. Met mijn vrienden had ik het er niet over.
Als ik wel geld had, gaf ik het uit. Tenzij ik spaarde voor iets specifieks, zoals een vakantie of nieuwe laptop. Dat lukte wel, maar gewoon geld “voor het geval dat”, een buffer? Dat hele concept was me totaal vreemd. Overigens ben ik tijdens mijn drieënhalf-jarig ZZP-schap maar een keer op vakantie geweest, dus er was weinig om verder voor te sparen. En dat was pas toen ik al orde grootte €1400 verdiende – een fortuin!
Aan kleding gaf ik wel het een en ander uit, vaak maanden niets en dan weer teveel. Omdat er dan ineens geld was en het eindelijk kon. Maar goed dat zal gemiddeld misschien €50 per maand zijn geweest. Waar de rest dan heen ging? Geen idee. Misschien een keer een drankje of een boek, een cadeautje, OV. Het leven?
Toen ik mijn vriend ontmoette moest ik hem in ieder geval al heel snel vertellen dat ik geen geld had voor leuke dingen. Als we iets wilden doen kon het alleen als hij ook voor mij betaalde.
Het is zo makkelijk
Het is zo makkelijk, nu, om te zien hoe het anders had gekund. Om te bedenken dat ik weer thuis had kunnen gaan wonen – als mijn ouders dat goed hadden gevonden. Of om geen boeken meer te kopen en die twintig euro te sparen. Misschien hadden mijn boodschappen goedkoper gekund als ik meer op koopjes had gelet, of mijn kledinguitgaven door tweedehands te shoppen.
Zoals ik al zei, ik weet niet meer zo goed hoe het toen was. Maar ik weet wel dat ik de rust en ruimte in mijn hoofd niet had om verstandigere keuzes te maken. Om mezelf een schop onder de kont te geven en een keuze te maken: of ZZP’er en er vol voor gaan, of stoppen. Bovendien had ik maar een heel vaag idee van hoe het ook zou kunnen. Om me heen had ik geen lichtende voorbeelden – niemand die ik kende was ZZP’er. Netwerken vind ik nog steeds verschrikkelijk 🙂
Op dat moment wilde ik vooral dingen doen die me een goed gevoel gaven, leuke dingen, vaak in combinatie met geld uitgeven. Afleiding van dat gevoel van een doodlopende weg ingeslagen zijn.
Kan het niet anders?
Dat is natuurlijk lang niet voor elke ZZP’er zo. En ook toen heb ik wel berekeningen gemaakt over mijn ideale uurtarief. Maar dat ook vrágen? Naar jezelf toe kunnen onderbouwen dat je dat waard bent? Ha, hoe dan!? Ik wist wel dat het anders kon, ik wist alleen niet hoe.
Meer uren werken had ook gekund, maar dan moet je die uren – die opdrachten – wel hebben. Ik vond mezelf verkopen zonder overtuigd te zijn van wat ik de wereld te bieden had een gigantische uitdaging. Met nul werkervaring had ik ook geen uitgebreid netwerk om op terug te vallen. Opdrachten vonden me wel, via kennissen en vrienden, maar geen werkweek vol. Bovendien deed ik veel vrijwilligerswerk waar ik wél blij van werd, maar ja, dat kost ook tijd.
Gelukkig zijn er legio ZZP’ers die wel een buffer hebben. Die wel een fatsoenlijk tarief rekenen en zorgen dat ze genoeg werk binnenhalen. Mensen die creatieve verdienmodellen bedenken, verschillende inkomstenstromen opzetten, een antwoord hebben op de vraag wat ze in godsnaam zouden doen als er ineens geen geld meer binnenkwam. Slimmeriken die sparen voor hun pensioen en een huis.
Ik was alleen niet zo iemand.
Zelfstandige Zonder Buffer
Met mij vele anderen. Of dat nou pakketbezorgers zijn, of schrijvers, fietskoeriers of kunstenaars, mensen die in de sport werken, of de horeca. Maar ook ZZP’ers die wel meer verdienen en het toch niet opzij zetten. Die bij de dag leven omdat ze gezond zijn en genieten. Die zich niet kunnen voorstellen dat het ook opeens anders zou kunnen zijn.
(Zo zorgeloos en vol vertrouwen door het leven gaan… Benijdt jij die mensen hun lichtvoetigheid ook niet soms een beetje? Ik wel).
Ik ben die periode heelhuids doorgekomen, zonder al te grote kleerscheuren. Het heeft me veel geleerd en het is een van de redenen dat ik Van her naar HOT ben begonnen. Het nare gevoel dat ik in die tijd continu bij me droeg is nog altijd motivatie om het nu handiger aan te pakken. Om hopelijk anderen te kunnen inspireren en misschien zelfs helpen op hun weg naar financiële rust.
Inmiddels werk ik al weer ruim twee jaar in loondienst – mijn grote droom!!! 😉 – en gaat het goed. Beter dan ooit, eigenlijk. Doelen stellen, realistisch zijn naar mezelf (zonder te veroordelen), en doen, dat heeft voor mij uiteindelijk voor de omslag gezorgd.
Goede voornemens
Iets wat me toen niet hielp en waarvan ik nog steeds geloof dat het niks doet, is blinde, achteloze kritiek, gebaseerd op willekeurige aannames en vooroordelen. Liefst afkomstig van mensen die het zelf goed voor elkaar hebben zodat ze lekker vanaf hun grote berg geld op je neer kunnen kijken. Ik heb me nog nooit gestimuleerd gevoeld tot zelfverbetering door iemand die me een kutgevoel gaf. Jij wel? De meeste mensen groeien ondanks zulke tegenstand, niet dankzij.
Je kunt iemand een vis geven, maar je kan hem of haar ook uitlachen omdat ze geen vis hebben, terwijl ze nooit hebben leren vissen.
Wat wel helpt is geduld tonen, hulp bieden, luisteren en begripvol zijn. Onderwijzen en opbouwen in plaats van afwijzen en neerhalen. Iemand steun geven zodat ze andere keuzes kunnen maken en hun situatie kunnen verbeteren.
Misschien is nu – zo halverwege het jaar, terwijl het zonniger wordt, de coronamaatregelen versoepelen en we allemaal weer wat meer mogen – wel een mooi moment voor een nieuw goed voornemen. Om te helpen waar je kunt, te luisteren én horen, en te zwijgen als je niets constructiefs toe te voegen hebt.
Ga ik in ieder geval doen.
En voor al die andere ZZP’ers, ZZB’ers en loondiensters die worstelen met geld: je kunt het. Diep ademhalen. Genoeg slapen. Met compassie naar jezelf en je werk kijken. En beginnen. Gewoon klein beginnen, vandaag nog. Babystapjes. Slow and steady wins the race. Succes 🙂
19 reacties
Uitklokken
Ik herken je verhaal. Ik heb zelf een tijde ge ‘ZZB’d zoals jij het noemt, ook een periode mét personeel. Een buffer had ik ook niet. Wel schulden.
Het crue van het verhaal is dat je juist zonder stabiele inkomsten een buffer nodig hebt. Júist een ZZP-er heeft deze buffer nodig. Dat maakt het verhaal dat je schetst nog wranger.
Als ondernemer, gedwongen of niet, leer je niet persé snel goed met geld omgaan. Dat kan even duren. Maar daar pluk je nu de vruchten van, VHNH. Zo zie ik het: in die periode heb ik heel veel geleerd. Dat lees ik ook tussen de regels door bij jou. De lessen waren duur. Maar uiteindelijk heeft het bijgedragen aan wie je nu bent, aan je huidige mindset.
Wees trots op jezelf. Minder zou je geen recht doen.
Wouter
Herkenbaar
Ik raakte baanloos op mijn 54e. Vanwege de vooruitzichten (je mag leeftijd niet hardop zeggen) was de stimulans, ook vanuit UWV, groot om te gaan ZZPen. Leuke opdrachten gedaan tegen goed tarief maar tussen de opdrachten zaten flinke gaten. Ook in ZZPland heeft de 40er de voorkeur.
Tijdens de gaten teerde ik weer in op de opgebouwde buffer en net op tijd kwam er weer een volgende opdracht.
Sinds oktober 2019 was ik aan ’t interen, per 1 april 2020 zou ik starten op mooie nieuwe klus. Toen ging half maart na een persconferentie de telefoon, opdracht gecancelled, geen externe inhuur meer!
Helaas is pijplijn nog steeds leeg, daarbij heb ik nu vanwege leeftijd het etiket “kwetsbaar” gekregen en ben ik nu met mijn laatste potje, het belastingpotje, bezig.
Tot zover de buffers… tot zover eigen schuld, dikke bult
Tips voor passende opdracht als ICT verandermanager altijd welkom 👍
Van her naar HOT
Oef, wat een nare situatie, Wouter. Ik heb in mijn omgeving meegemaakt hoe moeilijk het kan zijn om daar doorheen te komen, hoe zuur het is om je steeds weer te moeten herpakken als leeftijdsdiscriminatie meespeelt. Er komt hoe dan ook wel weer iets op je pad en ik hoop dat dat heel snel is. Goede moed houden en creatief zijn worden beloond, heb ik zelf ervaren en bij anderen gezien. Neemt niet weg dat het zwaar is. Heel veel sterkte komende tijd en succes!
Van her naar HOT
Mooi gezegd Uitklokken, de lessen waren inderdaad duur, maar ook leerzaam. Fijn om te weten dat ik hier niet alleen in sta. Bedankt voor je reactie 🙂
Audrey
Mooi stuk! Ik lees de reacties waar jij op doelt ook regelmatig, en die zijn onnodig fel en kwetsend. Ik zou net als jij totaal niet geschikt zijn als ZZP’er. Ik kon mezelf toen ik jonger was amper verkopen in een regulier sollicitatiegesprek, laat staan dat ik als ZZP’er mijn geld had moeten verdienen…
Van her naar HOT
Dankje! Volgens mij is dat ook iets wat veel reageerders over het hoofd zien, dat niet iedereen precies weet waar ‘ie voor kiest en wat daarbij komt kijken. Dat je vaak pas achteraf weet dat je een foute keuze hebt gemaakt of iets anders had moeten aanpakken.
misty
Het verleden kun je niet veranderen, de toekomst wel. Ik hoop dat je nu wel bezig bent met een buffer opbouwen. Ik ben in deze tijden zo blij met onze buffer. Dat geeft zo veel rust. Misty
Van her naar HOT
Klopt helemaal, en het was gelukkig op veel manieren ook erg leerzaam. Inmiddels is mijn financiële situatie veel beter en dat geeft inderdaad een boel rust 🙂
Lilian
Wij hadden in het begin van ons ondernemerschap ook geen buffer. Dat had er vooral mee te maken dat we iets gingen opbouwen dat pas later geld ging genereren. We hebben in de afgelopen weken vaak tegen elkaar gezegd: deze crisis had ons drie jaren geleden niet moeten overkomen. Ik herken precies wat jij schrijft.
Maar je hebt gelijk dat mensen veel te snel (en teveel) oordelen. Dat merk je nu ook in Dam-discussie. We kunnen elkaar beter helpen. 😇 Ik luister veel Amerikaanse motivational speakers en die zetten nu hun cursussen gratis online.
Van her naar HOT
Helemaal mee eens! Krijg ik persoonlijk ook een veel beter gevoel van, als ik anderen help en iets positiefs doe. Fijn dat jullie het inmiddels goed op de rit hebben en zo kunnen terugkijken – veel bereikt dus!
Adine @ LekkerLevenMetminder.nl
Mooi dat je dit deelt! En wat dit betreft: ‘Maar jeetje, een beetje vriendelijkheid en welwillendheid misstaat de mens niet.’ > graag niet alleen voor de ZZB’er 😉 Je werkt allemaal binnen je eigen kaders, met de skills die je van jezelf hebt, de skills die je hebt meegekregen, de omgeving waar je uit komt, de lessen die je al dan niet hebt geleerd. Iedereen heeft daar een eigen route in en er is niet één goede manier. Niet als het gaat om je geld, niet als het gaat om je bedrijf, maar ook niet als het gaat om je leven.
Hoewel het me zelf ook zéker niet altijd lukt om daarin compleet oordeelvrij te zijn, denk ik dat het enorm veel zou doen als we daar met z’n allen even wat meer ons best voor deden. Je kunt je ook goed voelen over je eigen route, zonder daarbij die van een ander te veroordelen.
(Die 20 euro is trouwens bekend, was mijn starttarief idd ook! Wel ex btw, als ik het me goed herinner, maar ik had dan weer allemaal projectjes van b.v. anderhalf uur 😐 )
Van her naar HOT
Haha, nee, zeker niet alleen voor ZZB’ers! En heel erg waar wat je zegt, er is niet één goede manier en anderen veroordelen voegt niks toe aan je leven. Ik merk zelf soms ook wel dat ik toch snel oordeel, maar wil daar de komende tijd weer meer aandacht aan gaan besteden. Het kost ook gewoon energie die ik eigenlijk veel liever in positieve dingen wil steken, zo zonde.
Blij dat ik niet de enige ben met het belachelijk lage starttarief! Ik ging na mijn eerste opdracht gelukkig wel naar €20 ex BTW (nou nou), maar ik wist toen echt niet beter. Al doende leert men… 😉
Mariimma
Bedankt voor dit stuk, VHNH!
Ik ken de reacties die jij beschrijft en ik word daar ook altijd een beetje verdrietig en een beetje veel boos van. Zeker in de FIRE-bubbel lijkt dat regelmatig aan de hand te zijn.
Goed dat je ze met je stuk uitdaagt om hier anders mee om te gaan.
Van her naar HOT
Het is ook heel fijn om zoveel reacties te krijgen en te merken dat dit bij veel meer mensen speelt, of heeft gespeeld en dat lang niet iedereen er zo minachtend over doet. Stiekem had ik wel gehoopt iets meer discussie teweeg te brengen binnen de FIRE bubbel, maar ik heb al eerder gemerkt dat dat geen vanzelfsprekendheid is.
Emma | Skere Student
Wat een mooi verhaal! En ik ben het helemaal met je eens. Natuurlijk is het onverstandig om geen buffer te hebben, maar veel mensen weten niet eens wat dat is, of kunnen daar simpelweg geen geld voor opzij zetten. Andere mensen beoordelen op hun financiële situatie is nooit iemand beter van geworden!
Van her naar HOT
Dankje! En precies dat inderdaad, je wordt er helemaal niet beter van om anderen zo af te schrijven. Ik ben heel blij dat er inmiddels zoveel plekken zijn waar waardevrij informatie gedeeld wordt, zonder oordeel over het goed moeten doen 🙂 (En dat ik nu wel een buffer heb!)
Wiebe
Wat een goed en pakkend verhaal.
Alles is zo herkenbaar.
Inmiddels 5 jaar zzp’er, eigenlijk niet bewußt geworden maar door toe doen van het UWV. Na 34 jaar in loon dienst gewerkt te hebben.
Na een burnout periode van 2 jaar mijn werkgever gedag gezegd en in crisis tijd verschillende banen gehad. Mijn laatste baan werd het contract niet verlengd gevolg voor het eerst van mijn leven naar het UWV. Via hier als zzp’er begonnen 5 jaar geleden. Dan komt de vrije val, waar je voor die tijd iedere maand je loon binnen kreeg is nu de vraag of je wat binnen kreeg. Omdat mijn uur tarief een commissie tarief betrof kwam er maanden grote bedragen binnen, nu komt het herkenbare, je gaat er naar leven en uiteindelijk blijk je geen buffer op te bouwen. Omdat je als (vrijgezellen) man je niet wilt laten kennen blijf je mee doen en durf je er niet voor uit te komen dat het zwarte zaad inmiddels begint te rotten. Met gevolg van kwaad tot erger, nu in coronatijd staat mijn huis te koop en ben ik dus druk op zoek naar een (part time) baan om te overleven. Iets anders kan ik er niet van maken.
Dank voor dit mooie artikel en hopelijk een steun voor (beginnende) zzp’ers welke niet in de ICT of technische beroepen zitten. Bezint eer ge begint, zou ik zeggen.
Van her naar HOT
Dankjewel Wiebe 🙂
Klinkt alsof je wel wat meegemaakt hebt de afgelopen jaren. (Hoezo trouwens je “als man” niet willen laten kennen? Daar hebben vrouwen net zo goed last van hoor, geloof me 😉 ) Veel succes in ieder geval met de banenzoektocht. Vervelend dat je op deze manier het bewustzijn moest krijgen over de financiële keuzes die je hebt gemaakt, dat wens ik niemand toe. Het klinkt wel alsof je er nu een stuk realistischer instaat en dat is in ieder geval een positief uitgangspunt voor als je straks weer werk hebt. Hopelijk komt dat er snel, tot die tijd sterkte!
Margreet
Wat goed dat je dit verhaal deelt! Dit is zo herkenbaar voor veel zzp’ers. En weet je waar ik zo van baal?
Jij – en met jou vele anderen – had deze sores niet hoeven meemaken als je beter was voorgelicht.
Het lijkt zo eenvoudig, zzp’er worden. Maar niets is minder waar. Naast het uitoefenen van je vak komt er zoveel meer bij kijken.
Tot 1999 moest je een Middenstandsdiploma halen voordat je je kon inschrijven bij de Kamer van Koophandel. Hierdoor leerde je hoe een boekhouding in elkaar zit, wat je allemaal met je geld moest betalen, uurloon berekenen, marges bepalen enz. enz.
Nu hoef je alleen € 50 te betalen en je bent zzp’er. Als je geen financiële basiskennis hebt, is het ontzettend moeilijk om als zzp’er goed met je wisselende inkomsten om te gaan. Ik vind het knap dat jullie het nu op de rit hebben en positief naar de toekomst kunnen kijken!
zzp’ers die willen weten hoe ze een buffer kunnen opbouwen, verwijs ik graag naar mijn website margreetroels.nl/boek. Hier staat alle informatie over een (werk)boek waarmee je in vijf stappen leert en ervaart hoe je grip krijgt op je geld en zo een buffer kunt opbouwen.
Ondernemen is leuker als je grip hebt op je financïen!